آوسبیلدونگ آلمان یک سیستم آموزش فنی و حرفه‌ای دوگانه است که به دلیل ترکیب آموزش تئوری و کار عملی در شرکت‌ها، به یکی از محبوب‌ترین مسیرهای ورود به بازار کار آلمان تبدیل شده است. این سیستم به‌ویژه برای جوانان و همچنین مهاجران ۱۸ تا ۳۵ساله ایرانی که به دنبال مهاجرت کاری هستند جذابیت دارد. در آلمان بیش از ۳۰۰ رشته آوسبیلدونگ رسمی وجود دارد که حوزه‌های مختلفی از مشاغل فنی و صنعتی گرفته تا بهداشتی، خدماتی و اداری را پوشش می‌دهد.
مدت اکثر دوره‌های آوسبیلدونگ بین دو تا سه سال است و پس از پایان دوره، کارآموز به‌عنوان یک نیروی کار ماهر گواهی‌نامه معتبر دریافت می‌کند. بسیاری از شرکت‌ها نیز پس از اتمام دوره، کارآموزان را به استخدام دائم خود در می‌آورند. از مزایای آوسبیلدونگ المان می‌توان به دریافت حقوق ماهانه در دوره‌های کار محور، کسب تجربه کاری واقعی حین آموزش و شانس بالای اشتغال پس از دوره اشاره کرد.
در حال حاضر، بازار کار آلمان با کمبود نیروی ماهر در ده‌ها رشته روبه‌رو است؛ گزارشی از اتحادیه اروپا نشان می‌دهد آلمان در بیش از ۷۰ شغل با کمبود نیرو مواجه است که بخش‌هایی مانند حمل‌ونقل، تولید، ساخت‌وساز، بهداشت و درمان، مهندسی و فناوری اطلاعات را در بر می‌گیرد. به همین دلیل دولت آلمان جذب نیروی کار متخصص از خارج را تسهیل کرده است و شرکت‌های آلمانی مشتاق به آموزش و استخدام کارآموزان بین‌المللی هستند.
در این مقاله، ابتدا به معرفی سیستم آوسبیلدونگ المان و دسته‌بندی کلی رشته‌ها می‌پردازیم و سپس پرتقاضاترین رشته های آوسبیلدونگ المان در سال 2025 را همراه با توضیح کوتاه، حوزه کاری، مدت دوره و میانگین حقوق معرفی می‌کنیم.
معرفی سیستم آوسبیلدونگ آلمان
سیستم آوسبیلدونگ در آلمان یک ساختار آموزشی منحصر‌به‌فرد است که ترکیبی از آموزش عملی در محیط کار و آموزش تئوری در مدارس فنی و حرفه‌ای را ارائه می‌دهد.
از مشاوره تا اقامت در کنار شما
تماس سریع - بالای مطالب - مشترک بین کشورها
"*" indicates required fields
این سیستم در دو قالب اصلی ارائه می‌شود: دوگانه (شرکتی) و مدرسه‌ای. در آوسبیلدونگ دوگانه، معمولاً ۳-۴ روز هفته کار عملی در یک شرکت انجام می‌شود و ۱-۲ روز به کلاس‌های درسی در آموزشگاه فنی اختصاص می‌یابد. در مقابل، در آوسبیلدونگ مدرسه‌ای بیشتر زمان در کلاس درس سپری شده و دوره‌های کارآموزی کوتاه‌مدت (کارورزی) تکمیل‌کننده آموزش هستند.
دوره‌های حوزه‌هایی مانند فنی، صنعت، بازرگانی و IT غالباً به‌صورت دوگانه برگزار می‌شوند، در حالی که رشته‌های بهداشتی و آموزشی (مثل پرستاری یا تربیت کودک) عمدتاً مدرسه‌ای هستند. یکی از ویژگی‌های جذاب رشته های آوسبیلدونگ المان، پرداخت حقوق حین آموزش در دوره‌های دوگانه است.
کارآموز در طول دوره از شرکت حقوق می‌گیرد که هر سال مقداری افزایش می‌یابد. میزان حقوق کارآموزی بسته به رشته و صنعت متفاوت است و به طور میانگین از حدود ۶۰۰ تا ۱۵۰۰ یورو ناخالص در ماه متغیر است. در رشته‌های مدرسه‌ای معمولاً حقوقی به کارآموز پرداخت نمی‌شود و هزینهٔ تحصیل در برخی مدارس خصوصی برعهدهٔ دانشجوست.
بااین‌حال، فارغ‌التحصیلان هر دو نوع دوره، مدرک رسمی و عنوان نیروی کار ماهر (Fachkraft) دریافت می‌کنند و می‌توانند وارد بازار کار شوند.
بهطورکلی، آوسبیلدونگ یک مسیر رسمی، قانونی و امن برای ورود به بازار کار آلمان است که حتی می‌تواند به اقامت طولانی‌مدت منجر شود؛ طبق قوانین جدید، فارغ‌التحصیلان یک دورهٔ آوسبیلدونگ در آلمان پس از ۲ سال کار به‌عنوان نیروی ماهر می‌توانند اقامت دائم (نامحدود) آلمان را دریافت کنند. به همین دلیل، اگر قصد مهاجرت کاری به آلمان را دارید، آوسبیلدونگ می‌تواند پلی مطمئن برای دستیابی به شغل مطلوب و اقامت پایدار باشد.
دسته بندی رشته های آوسبیلدونگ
رشته های آوسبیلدونگ المان طیف بسیار گسترده‌ای را شامل می‌شوند. برای درک بهتر، می‌توان این رشته‌ها را به چند دستهٔ کلی تقسیم کرد:
رشته‌های فنی و صنعتی
این دسته شامل مشاغل فنی، مهندسی و صنعتی است که نیاز به مهارت‌های عملی در کار با ماشین‌آلات، ابزارها و فناوری‌های صنعتی دارند. آلمان با صنایع قدرتمند خود (خودروسازی، ماشین‌سازی، الکترونیک و…) همواره به نیروی کار فنی ماهر نیاز دارد. برخی از رشته‌های مهم این گروه عبارت‌اند از:
- مکانیک خودرو (Kfz-Mechatroniker)
- مکانیک صنعتی (Industriemechaniker)
- تکنسین مکاترونیک (Mechatroniker): آموزش مهارت‌های ترکیبی مکانیک و الکترونیک در صنایع پیشرفته (مثلاً در اتوماسیون کارخانه‌ها یا صنایع رباتیک). این رشته جدیدتر بوده و برای صنایع مدرن بسیار کاربردی است.
- تکنسین الکترونیک (Elektroniker)
- جوشکاری و فلزکاری (Metallbauer/Welder)
این مشاغل حوزهٔ فنی و صنعتی معمولاً به‌صورت آوسبیلدونگ دوگانه ارائه می‌شوند و کار عملی بخش عمده آموزش است.
رشته‌های بهداشتی و درمانی
صنعت بهداشت و درمان آلمان از سیستم‌های قدرتمند در اروپا است و تنوع بالایی از رشته های آوسبیلدونگ در این حوزه ارائه می‌شود. این مشاغل مستقیماً با سلامت و مراقبت از افراد سروکار دارند و به دلیل پیر‌شدن جمعیت آلمان، تقاضا برای نیروی کار آنها شدیداً در حال افزایش است. مهم‌ترین رشته های آوسبیلدونگ المان در حوزه بهداشت و درمان عبارت‌اند از:
- پرستاری (Pflegefachmann/-frau)
- دستیار پزشک (Medizinische/r Fachangestellte/r)
- دستیار دندانپزشک (Zahnmedizinische/r Fachangestellte/r)
- فیزیوتراپی (Physiotherapeut)
- مامایی (Hebamme)
مشاغل حوزه سلامت معمولاً نیازمند آموزش‌های تئوری گسترده‌تر و سطح زبان بالاتر هستند، چرا که ارتباط مستقیم با جان و سلامتی افراد وجود دارد. برخی از این دوره‌ها (مانند پرستاری) در گذشته کاملاً مدرسه‌ای بودند، اما اکنون ترکیبی از کار عملی در بیمارستان و کلاس درس دارند.
رشته‌های خدماتی و گردشگری
بخش خدمات و گردشگری نیز در آلمان فرصت‌های متنوعی برای آوسبیلدونگ فراهم کرده است. این مشاغل بیشتر با ارائه خدمات به مشتریان سروکار دارند و مهارت‌های ارتباطی و مدیریتی در آنها مهم است. برخی رشته‌های این گروه عبارت‌اند از:
- آشپزی و سرآشپز (Koch/Köchin)
- هتلداری و مدیریت هتل (Hotelfachmann/-frau)
- مهمانداری رستوران و کافه (Restaurantfachmann/-frau)
- فروشندگی و خدمات مشتری (Verkäufer/in)
- راهنمای گردشگری (Tourismuskaufmann/-frau)
پس از پاندمی کرونا، صنعت گردشگری و رستوران‌داری آلمان مجدداً رونق گرفته و نیاز به نیروی کار ماهر در این بخش احساس می‌شود. مشاغلی مانند آشپزی و هتلداری که در گذشته با کمبود نیروی کار مواجه بودند، همچنان پرتقاضا هستند و فرصت برای مهاجران در این حوزه فراهم است.
رشته‌های اداری و بازرگانی
مشاغل اداری و بازرگانی در آلمان بخش مهمی از بازار کار را تشکیل می‌دهند و تعداد زیادی رشته آوسبیلدونگ المان در این حوزه تعریف شده است. این مشاغل معمولاً در دفترها، بانک‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌ها انجام می‌شوند و نیازمند مهارت‌های سازمان‌دهی، دقت در امور مالی و توانایی کار با نرم‌افزارهای اداری هستند. برخی از مهم‌ترین رشته های آوسبیلدونگ المان در حوزه اداری و بازرگانی عبارت‌اند از:
- کارمند مدیریت دفتر و امور اداری (Kaufmann/-frau für Büromanagement)
- کارمند بانک (Bankkaufmann/-frau)
- کارمند بازرگانی صنعتی (Industriekaufmann/-frau): انجام امور اداری، مالی و بازاریابی در شرکت‌های صنعتی. کارآموز در بخش‌هایی مانند حسابداری، خرید و تدارکات یا فروش یک شرکت صنعتی تجربه کسب می‌کند.
- کارشناس منابع انسانی (Personaldienstleistungskaufmann/-frau)
- متصدی املاک (Immobilienkaufmann/-frau)
رشته‌های آموزشی و اجتماعی
در کنار حوزه‌های فوق، آوسبیلدونگ آلمان رشته‌هایی را نیز در بر می‌گیرد که ماهیت آموزشی، تربیتی یا اجتماعی دارند. این مشاغل به خدمات‌رسانی به جامعه و گروه‌های خاص (کودکان، سالمندان، افراد نیازمند کمک) مربوط می‌شوند و اغلب توسط نهادهای عمومی یا اجتماعی ارائه می‌گردند. از جمله:
- مربی مهدکودک و کودکیاری (Erzieher/in)
- مددکار اجتماعی (Sozialarbeiter/Sozialpädagoge)
- آموزش فنی و حرفه‌ای (Aus- und Weiterbildungspädagoge)
مشاغل آموزشی و اجتماعی به روحیهٔ کمک‌رسانی و صبر و حوصله بالا نیاز دارند. افرادی که وارد این حوزه می‌شوند معمولاً از کمک به رشد و رفاه دیگران لذت می‌برند.
بازار کار این بخش نیز در آلمان با کمبود نیرو مواجه است (مثلاً افزایش نیاز به مربیان مهدکودک و مراقبین سالمندان طی سالهای اخیر مشهود بوده). درآمد این حوزه ممکن است به نسبت مشاغل صنعتی کمتر باشد، اما ثبات شغلی بالایی دارد.
محبوب ترین رشته های آوسبیلدونگ المان در سال 2025
همان‌طور که اشاره شد، آلمان در سالهای اخیر با کمبود نیروی کار ماهر در بسیاری از مشاغل مواجه بوده است. دولت آلمان اعلام کرده که این کمبود در ۱۸۳ شغل مختلف به شکل حاد احساس می‌شود. بنابراین برخی رشته های آوسبیلدونگ المان از منظر بازار کار بسیار پرتقاضا هستند؛ یعنی هم کارفرمایان برای جذب فارغ‌التحصیلان آنها مشتاق‌اند و هم دولت ورود مهاجران به این حوزه‌ها را تسهیل می‌کند.
در این بخش، مهم‌ترین رشته های آوسبیلدونگ که در سال 2025 بالاترین تقاضا را دارند معرفی می‌کنیم. معیار انتخاب این رشته‌ها، ترکیبی از کمبود نیروی کار در آن حوزه و محبوبیت رشته میان کارآموزان بوده است.
| عنوان رشته | حوزه فعالیت | مدت دوره | میانگین حقوق ماهانه (ناخالص) | نکات بازار کار |
|---|---|---|---|---|
| پرستاری | بهداشت و درمان | ۳ سال | ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ یورو | نیاز فوری به حداقل ۱۵۰ هزار پرستار تا سال ۲۰۲۵. از مشاغل مورد حمایت دولت برای جذب مهاجران. |
| تکنسین مکانیک خودرو | فنی / خودروسازی | ۳٫۵ سال | ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ یورو | پرطرفدارترین رشته در میان آقایان. کمبود گسترده مکانیک خودرو در تعمیرگاه‌ها و شرکت‌ها. امکان ارتقا به سمت‌های تخصصی. |
| متخصص فناوری اطلاعات (IT) | فناوری اطلاعات / کامپیوتر | ۳ سال | ۲۸۰۰ تا ۳۳۰۰ یورو | تقاضای بالا در بازار دیجیتال. حقوق شروع بالا (تا ۴۰ هزار یورو در سال). مناسب برای مهاجران آشنا به کامپیوتر بدون مدرک دانشگاهی. |
| تکنسین الکترونیک | فنی / برق و الکترونیک | ۳٫۵ سال | ۲۸۰۰ تا ۳۲۰۰ یورو | موردنیاز برای زیرساخت‌های صنعتی و انرژی‌های نو. شغل فنی با درآمد مناسب. |
| مکانیک / مکاترونیک صنعتی | فنی / صنعتی | ۳ تا ۳٫۵ سال | ۲۹۰۰ تا ۳۵۰۰ یورو | پرتقاضاترین رشته صنعتی. بازار کار بسیار فعال با فرصت‌های شغلی بالا در کارخانه‌ها. جزو مشاغل با بالاترین حقوق شروع به کار. |
| تأسیسات ساختمانی | فنی / ساختمانی | ۳٫۵ سال | حدود ۲۵۰۰ یورو | بازار کار پایدار با تقاضای بالا. مهارتی حیاتی در ساخت‌وساز و نگهداری ساختمان‌ها. |
| راننده وسایل نقلیه سنگین | حمل‌ونقل | ۳ سال | ۳۲۰۰ تا ۳۳۰۰ یورو | کمبود بیش از ۱۰۰ هزار راننده. فرصت کار در شرکت‌های بین‌المللی با مزایای قابل توجه مانند اضافه‌کاری، حق مأموریت و دوره‌های رایگان آموزشی. |
رشته های آوسبیلدونگ المان؛ مناسب برای زنان
امروزه تمامی رشته های آوسبیلدونگ برای هر دو جنسیت آزاد و قابل انتخاب هستند؛ بااین‌حال به طور سنتی برخی مشاغل در آلمان محبوبیت بیشتری در میان زنان داشته‌اند یا شرایط کاری آنها برای خانم‌ها جذاب‌تر بوده است. در این بخش به چند رشته اشاره می‌کنیم که به طور خاص مورد توجه بانوان قرار دارند و حضور زنان در آنها پررنگ‌تر است.
البته تأکید می‌کنیم که زنان می‌توانند در تمامی رشته‌های فنی یا خدماتی موفق شوند (همان‌طور که تعداد زنان مکانیک و تکنسین در حال افزایش است)، اما رشته‌های زیر به دلایل تاریخی و فرهنگی انتخاب‌های رایج‌تری برای خانم‌ها بوده‌اند:
- مدیریت دفتر و امور اداری
- دستیار پزشک
- دستیار دندانپزشک
- فروشندگی و مدیریت فروشگاه
- مربی مهدکودک
علاوه بر موارد فوق، رشته‌هایی مانند پرستاری و مامایی نیز با این که برای هر دو جنسیت آزادند، همچنان درصد قابل توجهی از شاغلینشان را زنان تشکیل می‌دهند و می‌توان آنها را جزو مشاغل مناسب برای زنان برشمرد. بهطورکلی در آلمان تأکید بر برابری جنسیتی در آموزش فنی و حرفه‌ای است و حتی برنامه‌هایی برای تشویق زنان به مشاغل فنی (مثل مکانیک، IT، برق) و مردان به مشاغل مراقبتی (مانند پرستاری و تربیت کودک) وجود دارد تا کلیشه‌های شغلی کم‌رنگ‌تر شوند.
آوسبیلدونگ آلمان با مدرک دانشگاهی
برخی از متقاضیان مهاجرت به آلمان ممکن است مدرک دانشگاهی (کارشناسی یا بالاتر) در رشته‌ای داشته باشند، اما به دلایل مختلف (مانند دشواری معادل‌سازی مدرک در آلمان، اشباع بودن رشته دانشگاهی در بازار کار یا علاقه به تغییر مسیر شغلی) مایل باشند در یکی از رشته های آوسبیلدونگ المان مشغول به تحصیل شوند.
خبر خوب این است که داشتن مدرک دانشگاهی مانعی برای ورود به آوسبیلدونگ نیست؛ در واقع افراد دارای تحصیلات عالی در بسیاری موارد از مزیت تحصیلی خود در دوره کارآموزی بهره می‌برند و حتی می‌توانند دوره را در زمان کوتاه‌تری به اتمام برسانند. در ادامه چند مسیر مناسب برای دارندگان مدرک دانشگاهی را بررسی می‌کنیم:
- تبدیل رشته مرتبط با مدرک به مهارت عملی
اگر مدرک دانشگاهی شما در رشته‌های تئوری و دانشگاهی (مانند مهندسی‌های مختلف، علوم کامپیوتر، مدیریت بازرگانی و…) است، اما برای ورود سریع‌تر به بازار کار آلمان تمایل دارید یک دوره عملی بگذرانید، می‌توانید در رشته آوسبیلدونگ معادل یا نزدیک به تخصص خود شرکت کنید.
برای مثال، فردی با مدرک مهندسی کامپیوتر می‌تواند دوره فناوری اطلاعات را بگذراند تا با سیستم آموزشی آلمان و نیازهای عملی شرکت‌ها آشنا شود. چنین فردی به دلیل پشتوانه تئوری قوی، احتمالاً دوره را با سهولت و موفقیت طی می‌کند و از ترکیب دانش دانشگاهی و مهارت عملی خود بهره‌مند خواهد شد.
- ورود به حوزه‌های نیازمند معادل‌سازی ساده‌تر
برخی مشاغل نیازمند مدرک دانشگاهی (مثل پزشکی، داروسازی، پرستاری سطح بالا) برای کار در آلمان مستلزم گذراندن فرایند پیچیده تصدیق مدرک هستند.
برای کسانی که نمی‌خواهند منتظر پروسه معادل‌سازی طولانی بمانند یا احتمال عدم‌پذیرش مدرکشان وجود دارد، گذراندن یک دوره آوسبیلدونگ المان در حوزه نزدیک می‌تواند راهگشا باشد.
- استفاده از امکان کوتاه‌تر شدن دوره آوسبیلدونگ
گاهی افراد دارای مدارک تحصیلی بالا می‌توانند مدت دوره کارآموزی را کاهش دهند. سیستم آوسبیلدونگ اجازه می‌دهد در صورت داشتن تحصیلات مرتبط یا حتی دیپلم دبیرستان قوی، طول دوره ۶ ماه تا یک سال کوتاه‌تر شود.
بنابراین یک فرد دارای لیسانس ممکن است به‌جای ۳ سال، ظرف ۲ سال یک دوره آوسبیلدونگ را کامل کند (این مورد بستگی به شرکت و اتاق صنعت و بازرگانی مربوطه دارد که آیا با کاهش دوره موافقت کنند).
رشته های آوسبیلدونگ که سطح زبان آلمانی بالایی لازم دارند
همان‌طور که اشاره شد، داشتن مهارت زبان آلمانی برای ورود و موفقیت در رشته های آوسبیلدونگ المان ضروری است. بااین‌حال، سطح زبان مورد نیاز می‌تواند بسته به رشته متفاوت باشد: به طور معمول برای اکثر رشته‌ها سطح B1 کافی است، اما برخی مشاغل به دلیل ماهیتشان، نیاز به تسلط بالاتر (B2 تا C1) به زبان آلمانی دارند.
| رشته آوسبیلدونگ | دلیل نیاز به سطح زبان بالا | سطح زبان مورد نیاز |
|---|---|---|
| پرستاری و مشاغل پزشکی | ارتباط مداوم با بیماران، پزشکان و کادر درمانی؛ نیاز به درک اصطلاحات پزشکی؛ الزامات قانونی برای مجوز کار | B2 |
| مربی مهدکودک | تعامل مستمر با کودکان، قصه‌گویی، شعرخوانی، پاسخ به سؤالات کودکان با زبان ساده؛ ارتباط با والدین | B2 تا C1 |
| مشاغل اداری، بانکی و حقوقی | نیاز به دقت بالا در زبان رسمی، فهم اصطلاحات حقوقی و مالی، توانایی نامه‌نگاری و توضیح قوانین | C1 |
| فروشندگی و خدمات مشتریان | مکالمات روزمره با تعداد زیادی از مشتریان، نیاز به قدرت بیان قوی و تسلط بر زبان محاوره | B2 |
سخن پایانی
آوسبیلدونگ آلمان در سال 2025 همچنان یکی از بهترین و سریع‌ترین مسیرها برای ورود به بازار کار این کشور است. رشته‌های فنی، درمانی و خدماتی فرصت‌های متنوعی برای مهاجران فراهم کرده‌اند. با قانون جدید مهاجرت کاری آلمان، مسیر دریافت اقامت دائم نیز ساده‌تر شده است. این مسیر برای جوانان، زنان و حتی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، پلی مطمئن به سوی آینده شغلی پایدار است.
اگر به دنبال مهاجرت کاری سریع و تضمینی به آلمان هستید، همین حالا فرم ارزیابی رایگان ایمی اسپات را پر کنید یا با مشاوران ما تماس بگیرید تا رشته آوسبیلدونگ مناسب خود را انتخاب کنید!
از مشاوره تا اقامت در کنار شما
تماس سریع - بالای مطالب - مشترک بین کشورها
"*" indicates required fields
سؤالات متداول درباره رشته های آوسبیلدونگ آلمان
شرایط لازم برای شروع آوسبیلدونگ در آلمان چیست؟
برای آغاز یک دوره آوسبیلدونگ، بهطورکلی باید یک موقعیت کارآموزی (پوزیشن Ausbildung) از یک کارفرمای آلمانی دریافت کنید و حداقل مدرک تحصیلی پایان دوره مدرسه (دیپلم یا معادل آن) را داشته باشید.
آیا در طول دوره آوسبیلدونگ حقوق دریافت میکنم؟ میزان آن چقدر است؟
بله؛ در اغلب دوره های آوسبیلدونگ دوگانه (شرکتی) شما از کارفرمای خود حقوق ماهانه دریافت میکنید. در سالهای اخیر متوسط حقوق کارآموزان حدود ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ یورو ناخالص در ماه بوده است.
آیا برای آوسبیلدونگ محدودیت سنی وجود دارد؟
قانوناً هیچ محدودیت سنی بالایی برای انجام آوسبیلدونگ در آلمان وجود ندارد. بااین‌حال هرچه سن کمتر باشد، بهتر است.
